Núi Gơ-ri-dim (Gerizim) và núi Ê-van (Ebal)

Trong cả bốn Tin Mừng, không xuất hiện địa danh “Gơ-ri-dim” (Gerizim) và “Ê-van” (Ebal). Chỉ 1 lần trong Ga 4,20 nói gián tiếp đến núi Gơ-ri-dim trong cuộc trao đổi giữa Đức Giê-su và người phụ nữ Sa-ma-ri bên bờ giếng Gia-cóp, giếng này bên cạnh núi Gơ-ri-dim. Người phụ nữ Sa-ma-ri nói với Đức Giê-su: “Cha ông chúng tôi đã thờ phượng ở núi này; còn các ông, các ông nói rằng: ở Giê-ru-sa-lem mới là nơi phải thờ phượng” (Ga 4,20). Khi người phụ nữ nói về việc thờ phượng “ở núi này” (en tô orei) tức là núi Gơ-ri-dim.

Vị trí núi Gơ-ri-dim (Gerizim) và núi Ê-van (Ebal)

Bản đồ từ Bible History Online

Vào thời Giô-suê núi Gơ-ri-dim và núi Ê-van là nơi Giô-suê đọc những lời chúc phúc và nguyền rủa trong sách Luật cho dân nghe. Sách Giô-suê kể ở Gs 8,32-34: “32 Ông Giô-suê cho khắc bản sao Luật Mô-sê trên những tảng đá; ông Mô-sê đã viết Luật đó trước mặt con cái Ít-ra-en. 33 Toàn thể Ít-ra-en, các bậc kỳ mục, kinh sư và thẩm phán đều đứng hai bên Hòm Bia, đối diện với các tư tế Lê-vi khiêng Hòm Bia Giao Ước của ĐỨC CHÚA, người ngoại kiều cũng như người bản xứ, một nửa đứng trước núi Gơ-ri-dim, một nửa đứng trước núi Ê-van, để theo lệnh ông Mô-sê, tôi trung của ĐỨC CHÚA, dân Ít-ra-en được chúc phúc trước. 34 Sau đó, ông Giô-suê đọc mọi lời của Lề Luật, –những lời chúc phúc và những lời nguyền rủa–, theo như mọi điều đã ghi trong Sách Luật” (NPD/CGKPV). Đây là núi Gơ-ri-dim và núi Ê-van ngày nay.

Hình từ BiblePlaces.com

Núi Gơ-ri-dim bên phải và núi Ê-van bên trái

Núi Gơ-ri-dim thuộc vùng đồi núi Sa-ma-ri, núi này cao khoảng 868 mét so với mực nước biển Địa Trung Hải và cao 244 mét tính từ chân núi. Núi Ê-van bên cạnh, cao 938 mét so với mực nước biển Địa Trung Hải và cao 366 mét tính từ chân núi (xem chi tiết tại http://bibleatlas.org và http://classic.net.bible.org). Giữa hai núi Gơ-ri-dim và Ê-van là vùng đất thành Si-khem (ngày nay là thành Nablus). Xy-kha (Askar) ở chân núi Ê-van và phía nam là giếng Gia-cóp theo hướng núi Gơ-ri-dim.

Theo sử gia Josephus, Sanballat là thủ lãnh người Sa-ma-ri đã xây một đền thờ trên núi Gơ-ri-dim, và thiết lập làng tư tế đối lập với đền thờ và tư tế ở Giê-ru-sa-lem (cf. Josephus Ant. 11:8,2-4). Sự căng thẳng về tôn giáo giữa người Do Thái và người Sa-ma-ri đã dẫn đến biến cố John Hyrcan phá huỷ đền thờ trên núi Gơ-ri-dim vào cuối thế kỷ II BCE. Trước đó đền thờ Gơ-ri-dim đã tồn tại 200 năm. Vào thời kỳ Kitô giáo được đế quốc Rô Ma nhìn nhận và phát triển trên toàn đế quốc, một nhà thờ Ki-tô giáo hình bát giác (octagonal church) được xây dựng trên núi Gơ-ri-dim vào năm 475 CE. Sau đó nhà thờ này bị người Hồi Giáo phá huỷ vào thế kỷ VIII (xem WALKER, In the Steps of Jesus, 2006, p. 89). Đây là di tích nhà thờ Ki-tô giáo trên núi Gơ-ri-dim ngày nay:

Hình của Ron Peled

 

Hình từ Illustrated Dictionary

Những thông tin về núi Gơ-ri-dim và núi Ê-van trong dòng lịch sử, từ Cựu Ước đến Tân Ước và cho đến ngày nay, giúp độc giả hiểu rõ hơn thông điệp của câu chuyện Đức Giê-su gặp gỡ và trao đổi với người Sa-ma-ri ở Ga 4,1-43.

Ngày 12 tháng 10 năm 2012

Giuse LÊ MINH THÔNG, O.P.

Email: josleminhthong@gmail.com

Nguồn: http://tungubontinmung.blogspot.com/2012/10/nui-go-ri-dim-gerizim-va-nui-e-van-ebal.html

Xem bài viết:

Ga 4,4. Tại sao Đức Giê-su phải băng qua Samari?

Nơi chốn trong Ga 4,1-43. Samari, Sychar, giếng Giacóp, núi Gerizim